Saç Ekimi Sonrası Şok Dökülme

Saç ekiminden sonra ekilen saçların bir kısmı bazı nedenlerden dolayı dökülebilir. Bu nedenlerin en başında saçların travmaya uğraması gelmektedir. İşte aniden ortaya çıkan ve geçici olan bu duruma şok dökülme adı verilmiştir. Bu yazımızda şoka bağlı dökülmenin nedenleri, süresi ve bunu azaltmanın yoları hakkında detaylı bilgi vereceğiz. Aslında bu süreç saç nakli yaptıran erkek ve kadınların hiç istemediği ve endişe ettiği bir şey olsa da tamamen normaldir. Çünkü şoka uğrayıp dökülen saçlar bir süre sonra yeniden çıkacak ve uzamaya devam edecektir.

Saç Ekiminden Sonra Şok Dökülme Neden Olur?

Saçların normal büyüme evresi dönüşümlü olarak 4 aşamada gerçekleşir. Bu aşamalar şunlardır.

1. Anagen (büyüme evresi): Bu bir saç folikülünün en güçlü olduğu ve en hızlı uzadığı aşamadır. Bu evre yaklaşık olarak 2-5 yıl arası sürer.
2. Katagen Fazı (geçiş evresi):
3. Telogen (dinlenme evresi):
4. Ekzojen Fazı (yıkım evresi):

Saç ekimi işleminde ise

1. Donör bölge ve alıcı bölgeye lokal anestezi uygulanır.
2. Saçlar donör bölgeden çıkartılırken kan damarlarıyla olan bağlantısı kesilir. Dolayısıyla saçların kan yoluyla beslenmesi duraklamış olur.
3. Daha sonra alıcı bölgede birçok kesi yapılarak bu saçlar nakledilir.

Belirtilen bu 3 durum saç kökü için bir travmadır. Travmaya uğrayan saçlar ise şoka girer. Yani anagen, katagen ve telogen fazdaki bu saç folikülleri erken dönemde tepki vererek ekzojen fazına geçiş yapar. Dolayısıyla travma nedeniyle faz değişikliğine uğrayan saçlar, geçici olarak dinlenme ve yıkım evresine girer ve şok dökülme denen durum ortaya çıkar. Buna tıbbi literatürde “telojen effluvium” denilmektedir.

Şok dökülme mekanizması şu şekilde de açıklanabilir. Saçlar travmaya uğradığından dolayı vücudun savunma mekanizması bunu bir saldırı olarak kabul eder. Ve saldırıya karşı saçları korumak için harekete geçer. Saçlar uçlarından kırılır ve deri altında uykuya geçer. Fakat deri altındaki saç kökleri sağlamdır ve çıkış zamanını bekler.

Saç Ekiminden Sonra Dökülme Hangi Bölgelerde Olur?

Saç ekiminden sonra 3 bölgede dökülme olabileceği tespit edilmiştir. Bu bölgeler şunlardır:

• Alıcı Bölgede Ekilen Saçların Saç Dökülmesi: Bu yazımızın asıl konusu olan ve tamamen normal olan ekilen saçların dökülmesidir. Yani travma nedeniyle ekilen saçlar geçici olarak dökülebilir.
• Alıcı Bölgede kişinin kendi saçlarında dökülme: Bu durum tamamen dökülmemiş olup seyrek olan saçların arasına sıklaştırma işlemi yapılırken görülebilir. Yeni ekilen saçların çevresinde ince ve zayıf saç kökler saç ekimi sırasında dökülebilir. Kişinin kendi ince saçları da travmaya bağlı olarak şoka girer ve dökülür. Eğer bu durum geçiciyse bu da normal olarak kabul edilebilir ve dökülen ince saçlar yeniden çıkar. Fakat alıcı bölgede büyük kesiler yapılmışsa damar hasarı artar , mevcut olan ince saçlar da kalıcı olarak hasar görebilir.
• Donör Bölgede Saç Dökülmesi: Donör bölgeden FUE yöntemiyle saçlar çıkartılırken çevresindeki diğer komşu saç foliküllerinin kan damarlarıyla beslenmesi kesilebilir. Böylece travmaya uğrayan bu saçlarda da şok dökülme meydana gelebilir. Aslında bu hatalı greft alımından kaynaklanan bir durumdur.. Donör bölgeden aşırı miktarda greft alındığında komşu saç kökleri de ciddi oranda zarar görebilir. Özellikle kulak üstünden fazla miktarda greft alındığında bu bölgede “doku küsmesi” denilen durum ortaya çıkar ve burada kalıcı bir şekil bozukluğu meydana gelebilir. FUT saç ekiminde de doku kesilirken kesi alanı çevresindeki saç folikülleri de hasar görebilir. Bu alanda çizgisel şekilde görülen kalıcı saç dökülmesi görülebilir.

Şok Dökülme Ne Zaman Başlar?

Yıkamadan 10 gün sonra ekilen saçlar kabuklardan tamamen temizlenmiş olur. Hastalar genelde 10 günlük görüntüden oldukça mutlu olurlar. Hatta “keşke bu şekilde kalsa” diye düşünürler. Fakat maalesef hep böyle devam etmez. Ekimden 2 hafta sonra (15 – 20. günler arası) yavaş yavaş dökülmeler başlar. Bu dönem 3 aya kadar devam edebilir.

Şok dökülme döneminin zaman periyodu

2. haftada başlayan bu dönem 3. ay sonuna kadar devam edebilir. Bu aşamada neler olacağına bakarsak:

2-3 Hafta: 10. günden sonra faz değişikliğine bağlı olarak ekilen incelme başlar. 2. haftadan itibaren ise saçlarda yavaş yavaş belirsiz bir dökülme başlar. 3. haftada ise dökülme hızlanarak devam eder.

4.Hafta (1 ay) : Hızlı bir şekilde devam eder. Bir çok hasta “acaba dökülen saçlarım tekrar çıkacak mı” diye endişeye kapılır. Endişe etmeyin ve stres yapmayın.

4-8. Hafta (2-3 Ay): 2 ay sonunda şok dökülme zirveye ulaşmıştır. Bazı kişilerde ekilen saçların tamamına yakının döküldüğü görülür. Bu 3. aya kadar devam edebilir.

Aşağıda şok dökülmesi olan bir hastanın 3 aylık fotoğrafını görebilirsiniz.

4. ay: Artık şok dönemi tamamlanmış ve yeni saçların çıkışı başlamıştır. İlk çıkan saçlar ince ve zayıftır.

6 -12. Ay: 6 ay sonunda ekilen saçların en az yarısı çıkmış olur. Zamanla saçlarda hem sayısal artış devam eder, hem de kalınlaşma meydana gelir. 1 yıl sonunda saçlardaki çıkış oranının en az %95 olması beklenir.

Yukarıdaki resimde 3 aylık şok görüntüsü olan hastanın 1 yıl sonraki sonucuna bakabilirsiniz.

Şok Dökülmeyi Arttıran veya Azaltan Faktörler

Şunu unutmayalım ki şok dökülme hiç bir şekilde tam olarak önlenemez ve saç ektiren her kişide aynı seviyede olmaz. Yani saç ekimi sonrasında yüzde olarak bir dökülme oranı vermek doğru olmaz. Bazı kişiler bu devreyi çok az bir dökülmeyle atlatabilir. Bazılarında ise ekile saçların tamamına yakınında dökülme yaşanabilir. Fakat saç ekimi yapan cerrahların deneyimlerine göre dökülme şiddetini azaltan ya da arttıran bazı faktörler tespit edilmiştir. Bu faktörler şunlardır:

1. Yaş ve Cinsiyet
2. Finasterid ve Minoksidil ( saç ekiminden önce ve sonra)
3. Doktorun cerrahi deneyimi
4. Greft Sayısı ve Operasyon Süresi:
5. Lokal anestezi ve adrenalin dozu
6. Alıcı bölgedeki kesilerin açısı
7. Açılan Kesilerin Boyutu
8. Greft Yoğunluğu

Şimdi bu faktörleri bira daha ayrıntılı olarak inceleyelim.

1. Yaş ve Cinsiyet: Erken yaşlarda yapılan saç ekimlerinde şok dökülmenin daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Çünkü genç yaşlarda androjenik aktivite daha yüksektir. Bu da saçlarda hormonal bir baskı oluşturur. Fakat bu kesin bir kural değildir. Ayrıca şok dökülmenin kadınlara göre erkeklerde daha yüksek oranda görüldüğü tespit edilmiştir.
2. Finasterid ve Minoksidil Kullanımı: Saç ekimi öncesinde ve sonrasında finasterid ve minoksidil kullanan hastalarda şok dökülmenin daha az görüldüğü bilimsel olarak ispatlanmıştır. Finasterid hormonal mekanizmayla testesteron baskısını azaltacağı için şoka karşı olan direnç artar. Minoksidil de ise işlem yapılan bölgede kan akımı artacağından saçların kan yoluyla beslenmesi arta ve şok dökülme oranı azalır.
3. Cerrahın Deneyimi: Bundan sonraki belirteceğimiz faktörlerin hepsi saç ekiminizi yapacak cerrahın deneyimine bağlıdır. İyi bir saç ekimi cerrahı, tıbbi kurallara uygun olarak operasyonu gerçekleştirir. Bu da kalıcı şok dökülme riskini minimuma indirir.
4. Greft Sayısı ve Operasyon Süresi: Greft sayısı arttıkça operasyon süresi uzayacaktır. Süre uzayınca da donör ve alıcı bölgeye uygulanacak lokal anestezi dozu da artacaktır. Dolayısıyla saçlı bölgede meydana gelen travma artmış olur. Bunlar birbirini zincirleme olarak tetikleyen durumlardır. Bir saç ekimi en fazla 8 saat içerisinde tamamlanmalıdır. Bu süre içerisinde ise ortalama 2000 – 2500 greft saç ekim yapılabilir. Eğer 4000-5000 gibi yüksek sayıda greft alımı planlanıyorsa bunu 2 güne bölmek doğru olacaktır. Çünkü greft sayısı yüksek olan ve uzun süren operasyonlarda, saçların şoka uğrama olasılığı daha da artacaktır. Donör bölge kapasitesi aşılarak aşırı miktarda greft alımı yapılırsa donör bölgede kalıcı ve istenmeyen kötü görüntü oluşacaktır.
5. Lokal anestezi ve adrenalin dozu: Lokal anestezikler içerisinde bulunan adrenalin damarları daraltır ve olabilecek kanamayı minimuma indirir. Fakat süre uzarsa tekrar anestezi yapmak gerekir. Bu da adrenalin dozunun artması demektir. Kan damarlarının uzun süre daralmasına bağlı olarak kan akışı azalır, dokunun beslenmesi bozulur ve dokuda iskemi meydana gelir. Bu da o bölgede nekroz riskini arttırır. Nekroz saç ekiminde dokunun oksijensiz kalmasından kaynaklanan istenmeyen bir komplikasyondur. Bu durum hem donör bölgede hem de alıcı bölgece kalıcı saç dökülmesine neden olabilir. Yani saç ekiminde yüksek dozlarda lokal anestezik kullanılması doğru değildir. Çünkü bu şok dökülmeyi arttıran bir nedendir. DHI yöntemiyle yapılan ekimlerde ise kanama az olacağından fazladan adrenalin kullanımına gerek yoktur. Bundan dolayı DHI yönteminde nekroz ve kalıcı saç dökülme riski oldukça düşüktür.
6. Ekim Bölgesindeki Kesilerin Açısı: Seyrek saçların aralarına sıklaştırma ekimi yapılacaksa bu çok önemlidir. Açılan kesilerin açısı mevcut saçların açısına paralel olmalıdır. Aksi takdirde çevredeki komşu saç kökleri zarar görür. Ve geçici olan şok dökülme kalıcı hale gelebilir.
7. Açılan Kesilerin Boyutu: Kesi açmak için kullanılan iğne ucu ya da bıçakların çapı gerekenden fazla ise zaten kesiler arası mesafe uzak olur. Bu da düşük yoğunlukta bir saç ekimine neden olur. Dara alanda geniş çaplı bıçaklarla yapılan kesilerde daha fazla travma meydana gelir. Daha fazla damar hasarı olan bölgede şoka uğrayan saçların kalıcı olarak dökülme riski de artacaktır.
8. Greft Yoğunluğu: 1 cm² başına düşen greft sayısı arttıkça kalıcı ya da geçici şok dökülme olasılığı da artacaktır. Bundan dolayı da mümkün olan en küçük boyutta kesiler oluşturarak daha yoğun bir saç nakli daha doğru bir tercihtir. Bir seansta küçük kesiler oluşturarak 1 santimetrekareye ortalama 40 greft yerleştirerek ideal bir yoğunluk sağlanabilir. Eğer daha fazla yoğunluk isteniyorsa 1 yıl sonra ikinci bir seans saç ekimi planlamak daha doğru olacaktır.

Geçici ve Kalıcı Dökülme Arasındaki Farklar

Geçici olan şok dökülme, saç ekiminden 2-3 hafta sonra başlar ve iyileşme döneminin bir aşaması olarak kabul edilir. Fakat operasyon sırasında yapılan bariz hatalara bağlı olan bir dökülme varsa, bu saçlar kalıcı olarak dökülebilir ve bir daha çıkmayabilir. Şimdi bu iki dökülme şekli ve arasındaki farkları tablo halinde özetleyelim.

Özellik	Doğal Şok Dökülme	Kalıcı Dökülme (Hatalı Saç Ekimi)
Donör Bölge	Greft alımı doğru ve dengeli yapılırsa, donör bölgede dökülme olmaz.	Hatalı saç grefti alımına bağlı kalıcı şekil bozukluğu oluşabilir.
Alıcı Bölge	Dökülmeler olur fakat dökülen saç folikülü zarar görmez. Bunlar tekrar çıkar.	Hatalı ekime bağlı nekroz alanları oluşabilir. Dökülen saçlar tekrar çıkmaz.
Süre	Geçici bir durumdur. 3-4 ay sonra saç çıkışı başlar.	Yeni saç çıkışı olmaz.
Görüntü	Yeni saçlar çıkmaya başladığında ince fakat homojen bir görüntü oluşur.	Yama tarzı boş nekrotik bölgeler görülür.
Büyüme	Saçlar dengeli bir şekilde büyür ve kalınlaşır.	Saç folikülleri kalıcı hasar gördüğünden saç çıkışı olmaz ve büyümez.

Aşağıda bir hastanın 3 aylık şok dökülme ve 1 yıl sonraki görüntüsüne bakabilirsiniz.

Şok Dökülme Döneminde Ne Yapmalısınız?

Bu süreci en hafif şekilde atlatabilmeniz için bazı tavsiyelere uymanız size fayda sağlayacaktır.

• Doktorunuzun tavsiyelerine uyun. Size verilen ilaçları düzenli olarak kullanın. Minoksidil ve Finasterid’in şok dökülmeyi azaltıcı etkisinden daha önce bahsetmiştik.
• Özellikle ilk 1 ay terlemeyi arttıran yorucu aktivitelerden uzak durun. Saçlı bölgede travma riskini arttırabilecek ağır egzersizlere en az 1 ay süreyle ara verin.
• İlk 10 gün saçınızı bebek başını okşar gibi nazikçe yıkayın ve sert yıkamaktan kaçının. İlk yıkamalarda sülfat içeren kimyasal içerikli şampuanlar kullanmayın.
• 10. günden sonra kafanıza nazikçe masaj yapabilirsiniz. Bu kan akışının artmasına fayda edebilir. Kan akışının artışıyla saçların kan yoluyla beslenebilmesi de artacaktır.
• Saç ekiminden sonra PRP tedavisi saç büyümesini hızlandırabilir.
• Stres yapmayın: Operasyondan sonra saçların dökülmesi iyileşme döneminde görülen normal bir durumdur. Saç ektiren herkes az ya da çok şok dökülmeyi yaşayacaktır. Şok dökülme donemi bittikten sonra da artık yapacağınız tek şey sabırla beklemek olacaktır.

SIK SORULAN SORULAR